Banki centralne w dzisiejszym światowym ładzie to instytucje niezależne do państwa. Są stworzone dla kontroli i ograniczania władzy, a nie realizacji polityki demokratycznie wybranych reprezentantów (jak wiele instytucji współczesnej demokracji, gdzie instytucje nie z wyboru ograniczają wybieralne).
Niezależność od władzy państwowej wyraża się tym, że bank centralny nie odpowiada za stan gospodarki, a jedynie za to, żeby pieniądze nie traciły na wartości. Tak przyjęte reguły pracują na posiadaczy kapitału, a pomijają interesy oferujących inne środki produkcji, na przykład pracę.
Taka struktura, kontrolująca władze państwa jest stosowana na całym świecie i przemożny trend zmusił wiele krajów do przyjęcia tych reguł ("an international trend that has seen many foreign central banks, including those of New Zealand, Canada, Australia, and the United Kingdom, adopt price stability mandates, inflation targets, or both in recent decades") *
... z jednym wyjątkiem. Ameryka.
FED, amerykański bank centralny, ma inne strategiczne cele. Są nimi "maksymalne zatrudnienie" i "stabilne ceny". Od lat 70-tych, kiedy tworzył się światowy porządek post-Bretton Woods, uchwalony wtedy “Federal Reserve Reform Act of 1977" mówi jasno:
The Board of Governors of the Federal Reserve System and the Federal Open Market Committee shall maintain long run growth of the monetary and credit aggregates commensurate with the economy’s long run potential to increase production, so as to promote effectively the goals of maximum employment, stable prices, and moderate longterm interest rates.
Powszechną wykładnią tego mandatu jest formuła "maximum employment and stable prices", choć naprawdę jest to potrójny mandat podporządkowujący wszystko "długofalowemu potencjałowi zwiększania produkcji".
W odróżnieniu od innych szefów banków centralnych, skoncentrowanych na tłumieniu inflacji, ciekawie jest słyszeć Bena Bernanke, szefa FED-u, broniącego miejsc pracy:
“ Nonfarm payroll employment has increased by an average of about 200,000 jobs per month so far this year. Despite these gains, the jobs situation is far from satisfactory, as the unemployment rate remains well above its longer-run normal level, and rates of underemployment and long-term unemployment are still much too high.”
Ben Bernanke wyjaśnia także, jak "quantitative easing" było uzasadnione i nacelowane na szybkie zwiększenie zatrudnienia. I rzeczywiście miało pozytywne skutki.
Nacisk na zmianę przez Amerykę jej "podwójnego mandatu" jest ogromny. Argument jest ten sam, co zwykle: "przejrzystość" ("increased transparency of monetary policy to financial markets"*).Ta przejrzystość ma służyć oczywiście rynkom finansowym, by lepiej strzec wartości pieniędzy. Źródło tego nacisku jest oczywiste już w 1968 r. Milton Friedman opisywał (“The Role of Monetary Policy”) sprzeczność między osiąganiem celów kreowania miejsc pracy i strzeżenia inflacji.**
Jedni więc idą drogą wyznaczoną przez swojego guru, a inni dbają o własne interesy. Cóż, nikt nie jest prorokiem we własnym kraju, co najwyżej dobrze się sprzedaje na zewnątrz.
Czasami warto się zastanowić nad regułami systemu, w którym działamy. Techniczne analizy, wykresy współczynników, wszystko pięknie, ale nie zapominajmy, czy może zacznijmy dyskutować reguły gry. To przede wszystkim one decydują o końcowym wyniku. A przecież rezultaty widoczne są gołym okiem.
P.S. Zestawienie z "Raportu NBP o inflacji z lipca 2012" ilustrujące sprawę różnicy statusów banków centralnych.
kliknij, aby zobaczyć większy
P.S. 15 czerwca 2014 r.
W związku z aferą podsłuchową, ten wpis jest wyjaśnieniem, o co w istocie rzeczy idzie. Wg globalnych reguł gry, Bankowi Centralnemu nie wolno działać na rzecz gospodarki, a tylko chronić wartość pieniądza. Oprócz Banku amerykańskiego, który ma to jako pierwsze zadanie. W rozmowie (zapis, YouTube) nie poznajemy, o co konkretnie chodzi (opis redakcyjny: " aby NBP pomógł w finansowaniu deficytu budżetowego"), ale zwróciłbym uwagę na zdania:
Sienkiewicz: " albo idziemy wariantem czysto finansowym i wtedy nie ma żadnego powodu, żeby uruchamiać tego typu rodzaju mechanizmy, albo jednak rozumiemy, że między polityką, a stabilnością finansową państwa jest pewien związek"
Belka: Podoba mi się ten sposób stawiania sprawy. Bo on dotyczy Polski, a nie tylko tak zwanej gospodarki, czy jakiegoś tam...
Belka: powołać technicznego niepolitycznego ministra finansów, który znajdzie w banku centralnym pełne wsparcie. Także ...
Cytrycki: z takim patriotycznym zacięciem...
- - -
* CRS Report for Congress "Changing the Federal Reserve’s Mandate: An Economic Analysis" Marc Labonte Specialist in Macroeconomic Policy, March 13, 2012
**"The Federal Reserve’s Mandate and Best Practice Monetary Policy ", John C. Williams, President and CEO, Federal Reserve Bank of San Francisco
For delivery on Feb. 13, 2012
